از دوران قاجار به بعد، کشاورزی در ایران تحت تأثیر تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مختلفی قرار گرفت. هر دوره ویژگی‌ها و تغییرات خاص خود را داشت که به شرح زیر است:

دوره قاجار (۱۱۹۳–۱۳۰۴ ه‍.ش)

در دوران قاجار، کشاورزی با روش‌های سنتی و ابتدایی انجام می‌شد و زمین‌های کشاورزی عمدتاً تحت مالکیت مالکان بزرگ و اشراف قرار داشتند. این عوامل، کشاورزی ایران را در وضعیت نسبتاً عقب‌مانده‌ای نگه داشت:

سیستم فئودالی: زمین‌داران بزرگ که بیشتر از طبقات اشراف و درباریان بودند، مالک بخش عظیمی از زمین‌ها بودند و کشاورزان (دهقانان) برای این مالکان کار می‌کردند. این امر باعث وابستگی شدید دهقانان به مالکان و کمبود انگیزه برای بهبود روش‌های کشاورزی شد.

نبود زیرساخت‌ها: عدم دسترسی به راه‌ها، کانال‌های آبیاری و سیستم‌های مناسب، موجب کاهش بهره‌وری و مشکل در حمل محصولات به بازارهای داخلی و خارجی شد.

فقدان حمایت دولتی: دولت قاجار برنامه‌ای خاص برای بهبود کشاورزی یا رفاه کشاورزان نداشت، و این بخش عمدتاً از توسعه و مدرن‌سازی بی‌بهره بود.

دوره پهلوی (۱۳۰۴–۱۳۵۷ ه‍.ش)

با روی کار آمدن رضاشاه و سپس محمدرضا شاه، اصلاحات و برنامه‌هایی برای مدرن‌سازی کشاورزی به اجرا گذاشته شد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

 اصلاحات ارضی: اصلاحات ارضی در دهه ۱۳۴۰ با هدف شکستن قدرت زمین‌داران بزرگ و افزایش استقلال کشاورزان اجرا شد. زمین‌های بزرگ تقسیم شده و به کشاورزان کم‌زمین یا بدون زمین واگذار گردید.

 سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها: دولت پهلوی پروژه‌های بزرگی مانند سدسازی و ایجاد شبکه‌های آبیاری را اجرا کرد. این پروژه‌ها به هدف افزایش زمین‌های زیر کشت و بهبود دسترسی کشاورزان به آب طراحی شدند و بهره‌وری را افزایش دادند.

 ورود ماشین‌آلات کشاورزی: با واردات ماشین‌آلاتی مانند تراکتورها و کمباین‌ها و همچنین تأسیس مراکز آموزشی، کشاورزی ایران به تدریج به سمت مدرن‌سازی حرکت کرد.

 توسعه محصولات استراتژیک: تولید محصولات اصلی مانند گندم، برنج و پنبه با هدف تأمین نیازهای داخلی و کاهش وابستگی به واردات در اولویت قرار گرفت.

 مراکز تحقیقاتی و آموزشی: مراکز تحقیقاتی برای پژوهش در زمینه بهبود بذرها، کنترل آفات و ارتقای کیفیت محصولات ایجاد شدند تا دانش کشاورزی ارتقا یابد.

چالش‌ها و پیامدها

علیرغم این تلاش‌ها، کشاورزی ایران در این دوره با مشکلاتی هم مواجه شد:

مقاومت‌های اجتماعی: اصلاحات ارضی با مخالفت برخی از مالکان بزرگ و حتی برخی کشاورزان سنتی روبرو شد که این برنامه را تهدیدی برای موقعیت خود می‌دانستند.

مهاجرت به شهرها: اصلاحات ارضی و تغییرات در ساختار روستایی، مهاجرت گسترده‌ای به شهرها ایجاد کرد که باعث کمبود نیروی کار در روستاها شد.

محدودیت زیرساخت‌ها: با اینکه زیرساخت‌هایی ایجاد شد، اما بسیاری از مناطق روستایی همچنان از امکانات کافی محروم ماندند.

در مجموع، دوره پهلوی نسبت به قاجار در زمینه مدرن‌سازی و توسعه کشاورزی پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشت و تلاش‌های این دوره، زیرساختی برای توسعه آینده فراهم کرد